zondag 9 mei 2010

Straffen voor de vrede ?

In De Standaard van zaterdag 8 mei staat een foto van Angela Merkel, streng kijkend. Volgens het bijschrift is ze gemaakt (de foto) na de goedkeuring door het Duitse Parlement van het steunplan voor Griekenland.

In de voorbije dagen is de financiële toestand van Griekenland verder verslechterd, is het probleem uitgedeind naar Spanje en Portugal, en staat bovendien de euro in zijn geheel onder druk.

De onmacht van de Europese leiders om deze ernstige bedreiging op een gepaste manier aan te pakken is ontluisterend.

Ik beschreef het probleem al in februari, hoe een aantal regeringsleiders het niet over het hart krijgt om solidair te zijn. Trots, superioriteitsgevoel en betwerigheid staan in de weg van generositeit. Strengheid en orthodoxie moeten ten koste van alles overeind blijven. Griekenland mag niet zomaar geholpen worden. Fout gedrag - ook al is er berouw en bekering - mag niet ongestraft gelaten worden. Helpen is soft, voor zwakkelingen.

Griekenland moet eerst door het stof kruipen, moet draconische bezuinigingen doorvoeren, en moet alle hulp die het nu krijgt met een dikke interest terugbetalen : de harde aanpak.

Ik sta versteld. Is dit het voorbeeld onze leiders geven ? Moeten we thuis, in onze klas, in onze familie, in onze buurt, in onze onderneming op deze wijze de verloren zoon aanpakken ?

Het Belgisch parlement heeft 1 miljard hulp voor Griekenland goedgekeurd. 'We verdienen er aan', zei onze minister van Financiën. 'België leent het geld aan 1,5% interest, en we vragen er aan Griekenland 5% voor.' Is dit hulp ? Dit is volgens mij eerder profiteren van andermans problemen.

Verbazend is bovendien hoe dit ganse schouwspel Europa in zijn geheel ernstig benadeelt. Er wordt nu ook al tegen andere landen gespeculeerd, en de euro verliest in waarde aan een sneltempo. De hoeveelheid geld die nodig is om Griekenland te helpen stijgt met de dag.

Het is een bekend fenomeen in de psychologie : iemand die vindt dat een ander moet gestraft worden is bereid om daar zelf nadelige gevolgen van te dragen, zo groot is de drang om te straffen.

De huidige premier van Griekenland is blijkbaar de eerste die het aandurft om de financiën van zijn land op orde te zetten. Hij verdient dus alle steun van Europa, want een dergelijke operatie kost veel moeite. Het is onbegrijpelijk, maar het tegendeel gebeurt.

Europa had onmiddellijk - maanden geleden - de nodige hulp moeten geven. Zoals het ook - eind 2008 op één weekend - alle schuiven leegmaakte om de banken te redden. Eerst helpen, en pas daarna, binnenskamers, een hartig woordje spreken.

De Europese Unie is geen eenvoudige constructie. Ze kan enkel functioneren en groeien als haar leiders - vandaag zijn dat nog steeds de regeringsleiders van de lidstaten - leren hoe ze met elkaar moeten omgaan, als gelijken, vooral in kwade dagen. Hun klassieke gereedschapskist is niet echt nuttig : macht, afdreigen, beschuldigen, straffen...

In moeilijke periodes eensgezindheid tonen en zonder veel complimenten solidaire hulp geven, zeker als het eigen volk roept om 'straffen', vereist besluitvaardigheid gebaseerd op bescheidenheid en vertrouwen.

Oorspronkelijk is Europa gedroomd - en gerealiseerd - om oorlogen onder mekaar onmogelijk te maken. Economische samenwerking is daartoe een krachtig middel gebleken. Nu de economie in zwaar weer verzeild is komt het eigenbelang terug op de voorgrond.

De oude demonen zie ik nog niet zo snel terug opduiken. Maar vrede is iets waar alle dagen aan gewerkt moet worden, in politieke structuren en in de harten van mensen. De economie was daarvoor een middel. Het is ondertussen een doel geworden, en de vrede is gedegradeerd tot een automatisch bijproduct. Let op : denken dat vrede automatisch komt is een misverstand.

Geen opmerkingen: